ସବୁ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ବୈଶାଖ ମାସକୁ ବିଶେଷ ଉତ୍ତମ ବୋଲି କୁହାଯାଇଛି । ବିଶାଖା ନକ୍ଷତ୍ର ସହିତ ଜଡିତ ଥିବାରୁ ଏହି ମାସକୁ ବୈଶାଖ ନାମ ଦିଆଯାଇଛି । ଏହି ମାସର ଦେବତା ଭଗବାନ ମଧୁସୂଦନ ଅଟନ୍ତି । ଏହି ମାସରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ, ପର୍ଶୁରାମ ଓ ଦେବୀ ମାଙ୍କ ଉପାସନା କରାଯାଏ । ଏହି ମାସରେ ଧର୍ମ, ଯଜ୍ଞ ଓ ତପସ୍ୟା କରିବା ମହତ୍ଵ ମନାଯାଇଛି । ସେହିପରି ଜଳ ଦାନର ବିଶେଷ ମହତ୍ଵ ରହିଛି । ଏହି ମାସରେ ଗଙ୍ଗା ସପ୍ତମୀ, ମୋହିନୀ ଏକାଦଶୀ, ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା ପରି ମହତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପର୍ବ ପାଳନ କାରାଯାଏ ।
ବୈଶାଖ ମାସରେ ପବିତ୍ର ନଦୀରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଉଦୟ ପୂର୍ବରୁ ଗାଧୋଇସାରି ଭଗବାନ ଶ୍ରୀ ହରି ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ନାମ ସ୍ମରଣ କରିଲେ ଅତୁଳନୀୟ ପୂଣ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ରତିଦିନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେବଙ୍କୁ ଜଳ ଅର୍ଘ୍ୟ ଅର୍ପଣ କରନ୍ତୁ । ବିଷ୍ଣୁସହସ୍ରନାମ ପାଠ କରନ୍ତୁ । ଗଛ ଲତାରେ ପାଣିଦେଇ ସେବା କରନ୍ତୁ । ଏହି ମାସରେ ଦିନକୁ ୩ଥର ଖାଦ୍ୟ ଖାଆନ୍ତୁ । ରାସ୍ତା ଘାଟରେ ଜଳ ଦାନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ସହ ପଶୁ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଜଳର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରନ୍ତୁ । ଏହି ମାସରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ସହିତ ମାତା ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ଆରାଧନା କରନ୍ତୁ ।
ପଦ୍ମଫୁଲ ମାତା ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ଅର୍ପିତ କରନ୍ତୁ । ଏହି ମାସରେ ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା ପର୍ବ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଶ୍ରୀ ବଦ୍ରିନାଥଧାମର କବାଟ ଅକ୍ଷୟ ତୃତୀୟା ଦିନ ଖୋଲାଯାଏ । ଏହି ମାସ ଶୁକ୍ଲପକ୍ଷ ନବମୀ ତିଥିରେ ମାତା ସୀତା ଧରିତ୍ରୀରେ ପ୍ରକଟ ହୋଇଥିଲେ । ମାନ୍ୟତା ଅନୁସାରେ ତ୍ରେତୟା ଯୁଗର ଆରମ୍ଭ ଏହି ବୈଶାଖ ମାସରେ ହୋଇଥିଲା । ବୈଶାଖ ମାସ, ଶୁକ୍ଲପକ୍ଷ, ତୃତୀୟା ତିଥିରେ ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ରଥନିର୍ମାଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଆୟୋଜିତ କରାଯାଇଥିଲା ।
ଏହିଦିନ ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ ମାନଙ୍କ ଆହାର ନିମନ୍ତେ ବୀଜବପନ କରାଯାଇଥାଏ । ବୈଶାଖ ମାସ, ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ତିଥିରେ ଭଗବାନ ବ୍ରହ୍ମା ଶ୍ଵେତ ତଥା କୃଷ୍ଣ ତିଳ ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲେ । ଏହି ଦିନ ଏହି ଦୁଇପ୍ରକାର ତିଳ ସହିତ ଜଳରେ ସ୍ନାନ କରନ୍ତୁ, ଅଗ୍ନିରେ ଆହୁତି ଦିଅନ୍ତୁ । ଏହି ମାସ ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷ ଏକାଦଶୀ ତିଥିରେ ମୋହିନୀ ଏକାଦଶୀର ବ୍ରତ ପାଳନ କରାଯାଏ । ଏହି ବ୍ରତ ପାଳନ କଲେ ବିଷ୍ଣୁ ଲୋକରେ ସ୍ଥାନ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ । ବୈଶାଖ ମାସରେ ତୀର୍ଥରେ ସ୍ନାନ କରିବା, ପିତୃପୁରୁଷଙ୍କର ତର୍ପଣ କରିବା ବିଶେଷ ମହତ୍ଵ ଅଛି ।