ଚାଣକ୍ୟ ଚାଣକ୍ୟନୀତି ପୁସ୍ତକରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରିଛନ୍ତି କି ଯେଉଁ ଗୁଡିକ ଲୋକମାନଙ୍କର ଶେଷ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସବୁବେଳେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାନ୍ତି । ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ସେହି ବନ୍ଧୁମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ, ଯେଉଁମାନେ ଚାଣକ୍ୟଙ୍କ ନୀତି ସହିତ ଜୀବନଯାକ ରହିଛନ୍ତି ।
ଚାଣକ୍ୟ ନୀତି ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଲୋକମାନେ ଜୀବନରେ ଉନ୍ନତି କରିବା ପାଇଁ ଅନେକ ଉପାୟ କହିଛନ୍ତି । ସେ ସେହି ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଜୀବନସାରା ସାହାଯ୍ୟ କରୁଥିବା ମିତ୍ରମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି । ସେ ତାଙ୍କ ଚାଣକ୍ୟନୀତି ପୁସ୍ତକରେ କିଛି ଏମିତି ଜିନିଷ ବିଷୟରେ ମଧ୍ୟ ବିବେଚନା କରିଛନ୍ତି ଯେ କି ମନୁଷ୍ୟମାନଙ୍କର ଶେଷ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ତେବେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହି ମିତ୍ରମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ।
ବିଦ୍ୟା ମିତ୍ର ପ୍ରବାସେଷୁ ଭାର୍ଯ୍ୟା ମିତ୍ର ଗୃହେଷୁ ଚ । ବ୍ୟାଧିତସ୍ୟୌଧ ମିତ୍ର ଧର୍ମୋ ମିତ୍ର ମୃତସ୍ୟ॥
ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଘର ବାହାରେ ରହୁଥିବା ବାହାର ଲୋକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଜ୍ଞାନ ଠାରୁ ବଡ ବନ୍ଧୁ କିଛି ନାହିଁ । ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ଲୋକଙ୍କ ଠାରୁ ବହୁତ ଦୂରରେ ରୁହନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଜ୍ଞାନ ହିଁ ଶେଷ ସମୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସାହାଯ୍ୟ କରେ ।
ସେ ଏହା ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯେଉଁ ସ୍ତ୍ରୀ ତାଙ୍କର ସ୍ଵାମୀଙ୍କର ସବୁଠାରୁ ଭଲ ମିତ୍ର ହୋଇଥାଏ, ଯାହାର ସ୍ତ୍ରୀ ଭଲ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି ସମାଜରେ ସବୁବେଳେ ସମ୍ମାନ ପାଇଥାନ୍ତି । ଯଦି ସ୍ତ୍ରୀ ଅବଗୁଣର ହୋଇଥାନ୍ତି ତେବେ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଅନେକ ସମୟରେ ଅପମାନିତ ହେବାକୁ ପଡିଥାଏ । ସ୍ତ୍ରୀଙ୍କର ସାହାଯ୍ୟ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଏକ ଜଟିଳ ସମୟରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ ଓ ସବୁ ଅସୁବିଧାର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ସାହସ ବା ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ।
ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯେଉଁ ଲୋକମାନଙ୍କର ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଖରାପ ହେଉଛି ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଔଷଧ ହେଉଛି ପ୍ରକୃତ ମିତ୍ର ଅଟେ । କାରଣ ସେହି ଔଷଧ ଖାଇଲେ ରୋଗରୁ ମୁକ୍ତି ପାଉଛନ୍ତି ।
ଠିକ୍ ସେହିପରି ଧର୍ମ ମଧ୍ୟ ମନୁଷ୍ୟର ସବୁଠାରୁ ଭଲ ମିତ୍ର ବୋଲି ଚାଣକ୍ୟ କହିଛନ୍ତି । କାରଣ ଲୋକମାନେ ଧର୍ମ ମାର୍ଗରେ ଚାଲୁଥିବାବେଳେ ଯେଉଁ କାର୍ଯ୍ୟ ଗୁଡିକ କରାଯାଏ ସେହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଲୋକମାନେ ଭଲ ଭାବରେ ମନେ ରଖନ୍ତି ।
ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ବଞ୍ଚିଥିବା ସମୟରେ ଯେପରି କର୍ମ କରେ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିଜଣକ ମରିଯିବା ପରେ ମଧ୍ୟ ସେହିପରି ତାଙ୍କୁ ମନେ ରଖାଯାଏ ।