ପୂଜା ହେଉଛି ସନାତନ ଧର୍ମର ଏକ ଅଭିନ୍ନ ଅଙ୍ଗ । ଇଶ୍ଵର ଆମକୁ ଜୀବନ ଦେଇଛନ୍ତି, ସେଥିପାଇଁ ଆମେ ତାଙ୍କୁ କିପରି ଧନ୍ୟବାଦ ଦେବା ? ଏହାର ସମାଧାନ ପାଇଁ ଆମ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଦୈନିକ ପୂଜାର ବିଧାନ କୁହାଯାଇଛି । ପୂଜା କରିବାର ଅଲଗା ଅଲଗା ଉଦେଶ୍ୟ ଥାଏ, ତା ମଧ୍ୟରୁ ସବୁଠୁ ସର୍ବ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଉଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଇଶ୍ଵରଙ୍କ ପ୍ରତି ନିଜର ପ୍ରେମ ବା କୃତଜ୍ଞତା ଜ୍ଞାପନ କରିବା ।
ପୂଜାର ବିଧି ବ୍ଯକ୍ତିର ଶ୍ରଦ୍ଧା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ, କିନ୍ତୁ ଆମ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ପୂଜା କରିବାର କିଛି ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ଅଙ୍ଗ କୁହାଯାଇଛି ଯାହାକୁ ” ପଂଚୋପଚାର, ଦଶୋପଚାର ଏବଂ ଷୋଡଷୋପଚାର” ପୂଜା କୁହାଯାଏ । ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହି ଉପଚାର ପୂଜା ଅନ୍ତର୍ଗତ କଣ ସବୁ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ।
ପଂଚୋପଚାର ପୂଜା-
ଗନ୍ଧ, ପୁଷ୍ପ, ଧୂପ, ଦୀପ ଓ ନୈବେଦ୍ୟ ଏହି ପାଞ୍ଚୋଟି ଦ୍ରବ୍ଯ ଏହି ପୂଜାରେ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ।
ଦଶୋପଚାର ପୂଜା-
ପାଦ୍ୟ, ଅର୍ଘ୍ୟ, ଆଚମନ, ସ୍ନାନ, ବସ୍ତ୍ର, ଗନ୍ଧ, ପୁଷ୍ପ, ଧୂପ, ଦୀପ ଓ ନୈବେଦ୍ୟ । ଏହା ହେଉଛି ଦଶୋପଚାର ପୂଜାରେ ଲାଗିବା ସାମଗ୍ରୀ । ଏହା ବ୍ଯତୀତ ଦଶୋପଚାର ପୂଜା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ ।
ଷୋଡଷୋପଚାର ପୂଜା-
ପାଦ୍ୟ, ଅର୍ଘ୍ୟ, ଆଚମନ, ସ୍ନାନ, ବସ୍ତ୍ର, ଅଭୂଷଣ, ଗନ୍ଧ, ପୁଷ୍ପ, ଧୂପ, ଦୀପ, ନୈବେଦ୍ୟ, ଆଚମନ, ତାମ୍ବୂଳ, ସ୍ତବନ ପାଠ, ତର୍ପଣ ଏବଂ ନମସ୍କାର ।
ଭଗବାନଙ୍କ ପୂଜାର ଏହି ତିନିପରକାର ଶାସ୍ତ୍ରୋକ୍ତ ଅଟେ । ଏହି ପୂଜା ଦ୍ଵାରା ଆରାଧନା କଲେ ମନବାଞ୍ଚିତ ବରଦାନ ପ୍ରାପ୍ତି ହୁଏ । ଅକ୍ଷତ ସମସ୍ତ ପୂଜାରେ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ଅଟେ ।